- SENARYO AŞAMALARI
- Taslak Öykü (Sinopsis)
Taslak öykü, tema seçilip konu belirlendikten sonra geliştirerek, yazmaya karar verdiğiniz film öyküsünün en kısa yoldan 1-2 sayfa içinde özetlenmesidir.
Taslak öyküyü kısa yazmak önemlidir. Öyküyü bir iki paragrafta ya da bir–iki sayfada anlatabilmek, aynı öyküyü fazla sayfada anlatabilmekten daha zordur.
Taslak öykü yazımında dikkat edilecek nokta, ilk aşamada verilen aşırı ayrıntının,sonradan öykünün önünde engel oluşturabileceğidir.
Taslak öykü, geniş zaman kipiyle yazılır.
Taslak öykü şu bilgileri kapsar:
– İşlenecek tema kesin olarak ortaya çıkar.
– Olaylar dizisinin geçtiği zaman ve çevre (mekânlar) belirlenir.
– Olaylar dizisini oluşturan ana ve diğer önemli kişiler ortaya konulur. Ana ve diğer
– kişilerin tanımlaması ilk adımda yaş ve kişiye ilişkin bilgileri içerir.
Bu çalışma, daha sonra bir senaryoya dönüşecek olan öykünün gelişimini açıklar.
- Geliştirim Senaryosu (Treatment)
Taslak öyküye kısa öykü denilirse, geliştirim, bu kısa öykünün daha ayrıntılı olarak kırk, elli sayfa genişletilip işlenmesiyle elde edilir. Bu evrede, senaryo yazarından, sanat değeri büyük bir uzun öykü ya da roman değil, yalnızca başarılı bir film metni hazırlanması beklenir. Öykü geliştirilirken, sonuçta çekilecek filmin akışı, her görüntüsü bu evrede tasarlanır. Öyküdeki her çekim içeriği ve bunun ayrım içindeki yeri tam olarak belirtilerek tıpkı perdede görüntüleneceği biçimde yazılır.
Film öyküsünün çatısı olan öyküleme (dramatik yapı) geliştirim senaryosunda tamamen kurulur. Ortaya çıkan metin, tamamlanan bir filmde yer alacak görüntülerin, sözcüklerle kâğıt üzerinde anlatımı ve bu anlatımın sinemanın gerektirdiği koşullara uygunluğudur. Senaryo yazarı, bu çalışmasını yaparken, sinema özelliği olmayan durumlarda, diğersanatlar için geçerli olan kurallardan, tekniklerden yararlanır.
Geliştirim, aşağı yukarı kendine özgü teknikle yazılan uzun bir öykü olduğuna göre, uzun öykü tekniği ve genel olarak roman / öykü türünün tekniği burada senaryo yazarının işine yarar.
Geliştirimde dikkat edilecek noktalar şunlardır:
– Kişilerin özelliklerinin belirtilmesi (kişileştirme),
– Çevre özelliklerinin ortaya konulması,
– Hareketlerin düzenlenmesi.
Kısaca:
– Geliştirimde dramatik yapı belirlenir. Olgular sıralanır. Olayların bağlantıları sağlanır. Konunun gelişme ve çatışma noktaları belli olur.
– Kişiler özellikleriyle tanıtılır, kişiler ve onların ortaya koyduğu olaylar irdelenir.
– Konuşma örgüsünün (diyalog) en önemlileri yazılır.
– Ele alınan öykünün özetteki gibi yalnızca ana hatları değil, ikincil derecedeki gelişmeleri de belli olur.
– Her anlatım, her cümle, filmdeki görüntülere uygun olacak biçimde yazılır.
– Geniş zaman kipiyle yazılır. Edebî süslemeler yapılmaz.
- Ayrımlama Senaryosu
Ayrımlama senaryosu, senaryo yazarının bireysel çalışması bittiği, her şeyin sonuçlandığı üçüncü aşamadır. Ayrımlama senaryosu, geliştirim evresinde genişletilen öykünün, birçokşekil öğesinin birleşmesiyle, sinema tekniğine ve gereklerine göre, dış yapısının (biçim) oluşturularak, çekim senaryosu olmaya hazır metin durumuna getirilmesidir.
Ayrımlama senaryosunda senaryo biçimsel parçalara bölünür. Senaryonun biçimsel bölümlenmesi büyükten küçüğe doğru şöyle sıralanır: Bölüm, Ayrım, Sahne, Çekim.
– Bölüm (Part)
Bölüm, öykünün dramatik gelişiminin başı ve sonu olan bölümlerin birleşmesiyle öykünün tümü ortaya çıkar. Olağan uzunluktaki (90 dakika) bir filmde ortalama 7-8 bölüm bulunur. Filmdeki her bir bölüm, bir romanın, bir tiyatro oyununun bir bölümüne (perdesine) eşdeğerdir.
– Sahne (Scene)
Tiyatrodan sinemaya aktarılan sahnenin iki tanımı vardır. Birincisi, oyun alanına bir oyuncunun her bir girişi yeni bir sahnenin başlangıcı ve her bir çıkışı o sahnenin sonudur. Buna “Fransız Sahnesi” denilir. İkincisi olayların gerçekleşeceği yeri (mekânı) ya da dekoru tanımlar. Bu nedenle tiyatro oyunları; günlük hayattan farklı olay akışı, seçilmiş ve ayıklanmış olaylar, bölünmüş çeşitli sahneler, değişik ortam ve zamanlardan oluşur.
Sinemada sahne, film içinde, dekorun ve kamera açılarının değiştiği yerlerdeki tamamlanan bir durumu belirtir. Buna “Çekim Sahnesi” denir. Başka bir deyişle sahne, aynı kişiler ve aynı dekor (mekân) içinde geçen, sürekli bir olayı gösteren bir ya da daha çok çekimden oluşan görüntüler dizisidir. Kısaca sahne, aynı kişilerin aynı dekor (mekân) içinde, aynı anda yer aldıkları çekimler bütünüdür ve tamamlanan bir durumu belirtir. Sinemada sahne, yazarı rahatlatan “vurgu” olarak adlandırılır. Sahne ya da vurgunun ölçüsü ne kadar olacak? Belki 20 saniye, belki 4 dakika (iki senaryo sayfası), ama ender olarak, daha uzun da olabilir. Sahne içinde olay örgüsünü ortaya koyan devinimin, birbirini izleyen çekimler boyunca uyumlu olması gerekir. Öyle ki, olay / olgu, gerçek hayatdaki olgusal bir zaman akış içinde anlatılır.
Tüm senaryo aşamaları, daktilo ya da bilgisayarla yazılır. Sayfa üzerinde gördüğünüz, ayrımlama senaryosunun olamazsa olmaz biçimsel öğeleri nelerdir, nasıl, ne zaman kullanılır ve nasıl gösterilir? Bu öğeler:
- . Sahne başlığı
- . Görsel anlatım (oyuncu hareketleri)
- . Kişi adı
- . Ayraç
- . Konuşma örgüsü (diyalog); ikili konuşma örgüsü (ikili diyalog)
- . Genişleme
- . Çekim
- . Geçişler
– Ayrım (Sequence)
Bölümler içinde yer alan ayrım, öykülemeyi (dramatik yapı) oluşturan, olayın içinde gelişip sonuçlandığı kendi içinde bir bütünlüğü olan sahneler dizisidir. Ayrım tek ya da değişik yerlerde geçebilir. Örneğin, dış sahne ile başlayıp iç sahne ile sürebilir. Olağan uzunluktaki filmde ortalama 25-30 ayrım bulunur. Kesinlikle sessiz ve durgun olmayan ayrımlar, tıpkı teleferiklerin yükseğe tırmanmalarını sağlayan dişli çarklar gibi, hareketleri ileri taşır.
– Çekim (Shot)
Çekim, filmi oluşturan dramatik yapının en küçük birimidir. İki noktalama imi (kesme, zincirleme vb.) arasında kalan görüntü dizisine çekim adı verilir. Diğer bir tanımla, “çekim” , kameranın hiç ara vermeksizin, durduruluncaya değin, sürekli olarak bir görüntüyü filme kaydetmesidir. Çekim, bir sahne içindeki belirli kişi ya da nesneye odağın değiştiğini gösteren bildirimdir. Çekimlerin, kurguyla bir araya getirilmesiyle sahne oluşur
- Çekim Senaryosu
Çekim senaryosu (Shoting Script), senaryo çalışmasının son evresidir. Ayrımlamanın hazırlanmasından sonra, yazar ile yönetmen ya da yalnızca yönetmen çekim senaryosunu oluşturmaya başlar. Filme dönüşecek metnin çekilmesine temel olacak tüm bilgiler bu evrede, çekim senaryosunda yer alır.
Çekim senaryosunun en kısa tanımı: Henüz çekilmeyen filmin, bittiği zaman alacağı biçimin, önceden en küçük ayrıntılarına dek kâğıt üzerinde belirttiği metindir. Çekim senaryosu, geliştirimde genişletilen, ayrımlama evresinde bölüm, ayrım, sahnelere -ve hatta çekimlere- ayrılan metnin; sinemanın tekniğine göre (değişik kamera konumları, çeşitli açılardan, ölçeklenen çekimler) düzenlenmesidir. Tüm hareketler (oyuncu, kamera: kameranın çerçevelendiği görüntü, kamera hareketleri), kullanılan sesler (konuşmalar ve doğal sesler/müzik), görüntü efektleri vb.
Biçim özelliği olan çekim senaryosunun değişik sunum biçimleri vardır. Ama hepsinde ortak olan, görüntülerin içeriği, oyuncuların hareketleri, konuşmaların diğer seslerin yazılmasıdır. Bunlar arasında da kamera devinim ve çekim ölçeklerinin yer alması gerekir. Senaryo sayfasında yer alan görsel bildirimler, yönetmeni ilgilendiren tüm bilgileri kapsar. Bu bilgiler aynı zamanda çekimde görevli olanların, çekim anında yapacakları her şeyi içerir.
Film Okulu 